Mantelzorger als onmisbaar stuk in de zorgpuzzel

Wanneer een dierbare in je omgeving steeds meer zorg nodig heeft, dan lijkt het de normaalste zaak van de wereld om deze zorg op jou te nemen. Zeker in het geval van familie. Jouw ouders hebben jou opgevoed. Dan voel je je ook verantwoordelijk voor hun zorg. Of jouw kind dat jij op de wereld gezet hebt. Ook dit is een verantwoordelijkheid die je levenslang op jou neemt. Of je partner die je in goede en kwade dagen blijft bijstaan. Draag jij deze zorgen? Inwonend, pendelend of via een zorgwoning in je tuin? Dan ben jij mantelzorger. Een recent onderzoek van de Koning Boudewijnstichting toont aan hoe complex en cruciaal deze rol is. De mantelzorger als onmisbaar stuk in de zorgpuzzel. De rol van deze personen op maatschappelijk en economisch vlak is enorm belangrijk.

Het effect van mantelzorg

• Mantelzorgers spelen zowel een maatschappelijke als een economische rol.

Je weet pas wat je mist als het er niet meer is. Stel je eens voor dat je in een wereld zonder mantelzorgers woont. Welke impact zou dat hebben op onze maatschappij en economie? Hoeveel personeel zou je nodig hebben om dit allemaal op te vangen? Hoeveel mensen zouden letterlijk zitten wegkwijnen? Gelukkig is dit niet het geval. Want dit zou dramatische gevolgen hebben voor de maatschappij en de economie. Maar het doet je toch vooral even stilstaan bij het belang van wat deze mensen voor anderen doen.

• Mantelzorg neemt tussen de 1 en 10 uren per week in

De ene zorgsituatie is de andere niet. In dit onderzoek wordt dit onderverdeeld in afhankelijkheidsniveaus. Soms is er enkel hulp nodig voor zwaardere taken als poetsen of boodschappen doen. In andere gevallen gaat het over hulp bij dagdagelijkse zaken zoals wassen of naar het toilet gaan. Neem er dan nog eens gedragsproblemen of cognitieve stoornissen zoals dementie bij en je krijgt een heel zwaar pakket. Woon je bij elkaar in, dan loopt de zorg snel op naar 10 uren per week. Bovenop de andere taken in huis.

• Mantelzorg verkort de hospitalisatieduur met maar liefst 66%

Daar waar de gemiddelde hospitalisatieduur van een oudere 15 dagen bedraagt, is dit bij een mantelzorgsituatie maar 5 dagen. Dit is een gigantische besparing van tijd en middelen. En toont ook weer aan hoeveel kosten de mantelzorger de maatschappij bespaart. En hoeveel inspanning deze persoon levert. Onvoorwaardelijk.

• Elke mantelzorger is honderden tot meer dan 1.000 euro per maand waard

Dat klinkt wat raar. Maar het betreft de uren die de mantelzorger opneemt en de kostprijs moest dit werk door personeel opgevangen worden. Zo zou een niet-inwonende mantelzorger van een persoon met cognitieve beperkingen 1.189 euro per maand kosten. Bij een inwonende mantelzorger bedraagt dit 941 euro per maand.

• Vooral de mantelzorg voor iemand met ernstige cognitieve stoornissen valt heel zwaar.

Dementie is een van de gekendste vormen van cognitieve stoornissen. De zorg voor deze personen slorpt massa’s energie op. Mantelzorgers zijn in dit geval vaak inwonende partners. Elke seconde van de dag draagt deze persoon deze zware verantwoordelijkheid.

• Risico dat de relatie tussen zorgbehoevende en mantelzorger onder druk komt te staan.

Hoe graag je iemand ook ziet. Als mantelzorger is je draagkracht ook niet eindeloos. Je geduld wordt vaak zwaar op de proef gesteld. En eens er een deuk in die relatie zit, is het extra moeilijk om inspanningen te blijven leveren.

Wat kan beter op vlak van mantelzorg?

Het rapport van de Koning Boudewijnstichting bevat heel wat verbeterpunten op het gebied van mantelzorg.

• Zorgsituaties detecteren

Heel wat mensen zijn mantelzorger zonder dat dit ergens vastgelegd is. Deze mensen tellen dus bij geen enkele statistiek mee, maar hebben ook nood aan hulp en ondersteuning. Ook de zorgsituaties van geregistreerde mantelzorgers zijn niet altijd voldoende gekend. De stap naar betere ondersteuning start dus bij betere detectie.

• Extra aandacht voor specifieke steun bij cognitieve stoornissen

De zorg voor iemand met cognitieve problemen valt extra zwaar. Vandaar dat extra steun heel belangrijk is. Vooral steun die specifiek afgestemd is op deze problematiek.

• Meer steun voor werkende mantelzorgers

Heel wat mantelzorgers combineren werk en eigen gezin met de zorg voor iemand anders. Je zou er voor minder onder gebukt gaan. Daarom is het belangrijk dat deze mantelzorgers extra steun krijgen. Zo maakt thuisverpleging of thuiszorg al een enorm verschil.

• Meer aandacht voor dagbesteding

De mantelzorger moet ook voor zichzelf zorgen. Een dagje vrijaf is geen overbodige luxe. Het is een moment om even op adem te komen en de kracht te vinden om verder te gaan. Zaken als een dagcentrum, oppas of tijdelijk verblijf moeten meer aangeboden worden.

• Deel de zorg met meerdere mantelzorgers

Doe dit niet alleen. Deel de taken met meerdere mantelzorgers. En drink eens een potje koffie met je dierbare in plaats van enkel en alleen te moeten zorgen. We zijn allemaal mensen. Dit maakt het voor iedereen menselijk.

De rol van de zorgwoning of mantelzorgwoning bij mantelzorg

De zorgwoning is een op zichzelf staande wooneenheid die in de tuin van een woning komt te staan. In de meeste gevallen gaat de zorgbehoevende in de zorgwoning wonen. Maar het kan ook omgekeerd. In dit geval woont de mantelzorger in de zorgwoning.

Mantelzorg kent op dit moment meestal twee vormen:

• Ofwel pendelt de mantelzorger steeds op en af. Zo gaat er veel tijd verloren aan verplaatsingen. Ook de mentale belasting is zwaar. Je maakt je constant zorgen of alles wel ok is.
• Ofwel woont de mantelzorger in bij de zorgbehoevende. Zoals het onderzoek aantoont is dit een heel zware situatie.

De zorgwoning is voor beide problemen een oplossing:

• De zorgwoning in je tuin vraagt geen extra verplaatsingen De slimme systemen en aanpassingen maken de zorgwoning veilig en geven je een signaal als er toch iets misloopt.
• Je woont samen en toch apart. Zo behoud je elk je ademruimte en je privacy.